Nierbekkenontsteking: Symtomen, oorzaken en meer

7,7K

Wil je meer weten over een nierbekkenontsteking, of denk je dat je zelf een nierbekkenontsteking hebt? Ik durf te wedden dat dit het meest uitgebreide artikel is wat je zal vinden op het internet. Mis je toch nog iets? Laat het me dan zeker weten.

Wat is een nierbekkenontsteking?

Allereerst de basis. Bij een nierbekkenontsteking (ook wel pyelonefritis genoemd) is de wand van het nierbekken in de nier ontstoken. Dit kan in één of beide nieren zijn.

Wat doen de nieren?

De nieren maken urine aan. Via het nierbekken stroomt de urine naar de urineleiders. Vervolgens komt de urine in de blaas terecht en tenslotte plas je dit uit natuurlijk.

Zie onderstaand bij een schematische weergave hiervan bij een man. Bij een vrouw werkt dit allemaal hetzelfde (behalve dat een vrouw geen prostaat heeft).

Symptomen

Bij een nierbekkenontsteking word je plotseling ziek. De volgende symptomen zijn vaak van toepassing bij een nierbekkenontsteking:

• Hoge koorts
• Misselijkheid
• Rillingen
• Pijn in rug of zij (aan één of beide kanten)
• Perineumpijn
• Bloed in urine of troebel urine
• Delier

Het lastige aan een nierbekkenontsteking is dat symptomen soms een beetje lijken op die van een blaasontsteking. Bij een nierbekkenontsteking kan je namelijk ook last hebben van onderstaande symptomen (die ook bij een blaasontsteking horen).

Als je symptomen in beide rijtjes (boven en onder) hebt, dan is de kans op een nierbekkenontsteking groot. Laat je dus niet misleiden door te denken dat je alleen een blaasontsteking hebt!

• Brandend gevoel tijdens plassen
• Kleine beetjes plassen
• Pijn in de onderbuik
• Sterk ruikend urine

Oorzaken

Bacteriën veroorzaken in de meeste gevallen een nierbekkenontsteking. Dit zijn veelal dezelfde bacteriën die een blaasontsteking veroorzaken.

Het werkt als volgt: via de plasbuis komen bacteriën in de blaas terecht. Vervolgens kunnen deze bacteriën via de urineleiders bij het nierbekken komen. Hier kunnen de bacteriën vervolgens een nierbekkenontsteking veroorzaken.

Let op: in principe kunnen bacteriën niet van de blaas in de nieren komen. Urine stroomt immers ook niet van de blaas weer terug naar de nieren. Echter, in sommige gevallen gebeurt dit wel. Oorzaken kunnen zijn: een afwijkende blaas, een afwijkend nierbekken, of een verminderde weerstand (verderop meer hierover).

Dit is ook precies de reden dat het onbehandeld laten van een blaasontsteking de kans op een nierbekkenontsteking niet of nauwelijks vergroot¹. Daarnaast is de kans op de ontwikkeling van een nierbekkenontsteking vanuit een blaasontsteking zeer klein, namelijk 0,23%².

“De kans dat een blaasontsteking uitmondt in een nierbekkenontsteking is zeer klein.”

Risicogroepen voor nierbekkenontsteking

Er zijn bepaalde groepen of omstandigheden die de kans op een nierbekkenontsteking vergroten. Dit zijn:

• Blokkade in de urinewegen: hiermee wordt alles bedoeld dat de stroom van urine vertraagt, of ervoor zorgt dat de blaas niet helemaal leeggeplast kan worden. Voorbeelden zijn: nierstenen, een afwijking in de structuur van de urineleiders, of voor mannen een vergrote prostaat.
• Verlaagde weerstand: medische omstandigheden die de weerstand verlagen. Voorbeelden hiervan zijn diabetes en HIV.
• Een afwijking waardoor urine de verkeerde kant op stroomt: als urine van de blaas naar de nieren stroomt (de verkeerde kant op dus), wordt dit ook wel vesico-ureterale reflux genoemd. Dit verhoogt de kans op een nierbekkenontsteking.
• Vrouwen: de plasbuis bij vrouwen is korter, waardoor bacteriën makkelijker in de blaas komen.
• Zwangerschap
• Kinderen

Hoe wordt een nierbekkenontsteking aangetoond?

Een nierbekkenontsteking wordt aangetoond middels een urineonderzoek door de huisarts. De uitslag is doorgaans binnen een dag bekend.

Daarnaast zal de huisarts een kweek inzetten. Hiermee wordt onderzocht welke bacteriën de nierbekkenontsteking veroorzaken. Vervolgens kan het meest geschikte antibioticum voor die specifieke bacterie worden uitgekozen om de nierbekkenontsteking mee te behandelen. De uitslag van de kweek is doorgaans binnen een week bekend.

“Bij een vermoeden van nierbekkenontsteking zal de huisarts middels een kweek achterhalen welke bacterie de nierbekkenontsteking veroorzaakt.”

Wat te doen als je symptomen herkent

Als je de symptomen herkent is het van belang om naar de huisarts te gaan. Een nierbekkenontsteking dient zo snel mogelijk met antibiotica te worden behandeld. Het is echt ontzettend belangrijk om zo snel mogelijk naar de huisarts te gaan. Een te late behandeling kan namelijk leiden tot nierschade (zie verderop de gevaren van een nierbekkenontsteking).

De dokter zal al antibiotica voorschrijven voordat de resultaten van de kweek bekend zijn (zie vorige paragraaf). Wanneer de uitslag van de kweek bekend is, past de huisarts mogelijk het antibioticum aan.

Behandeling

Een nierbekkenontsteking wordt in eerste instantie behandeld met antibiotica. Bij een nierbekkenontsteking wordt er doorgaans voor andere antibiotica gekozen dan bij een blaasontsteking. Bij een nierbekkenontsteking kiest de huisarts voor:

• Eerste keus: ciprofloxacine (niet-zwangere vrouwen: 7 dagen, mannen 14 dagen)
• Tweede keus: amoxicilline (niet-zwangere vrouwen en kinderen tot 12 jaar: 10 dagen, mannen 14 dagen)
• Derde keus: cotrimoxazol (niet-zwangere vrouwen kinderen tot 12 jaar: 10 dagen, mannen 14 dagen)

Let op: het is belangrijk om de antibioticakuur altijd af te maken. Dit verkleint de kans dat de ontsteking weer terugkomt.

In sommige gevallen is de oorzaak van een nierbekkenontsteking anders (bijvoorbeeld een niersteen). In dergelijke gevallen zal ook de behandeling natuurlijk ook anders zijn.

Herstel

Na het starten met antibiotica nemen de klachten snel af. Binnen twee dagen zakt de koors en verbeter je snel.

Is dit niet het geval? Neem dan contact op met de huisarts.

Tenslotte, de controle van de urine na de antibioticakuur is niet gebruikelijk. Dit gebeurt in principe alleen als klachten aan blijven houden na de kuur.

Is een nierbekkenontsteking gevaarlijk?

Een nierbekkenontsteking is meestal snel te behandelen met antibiotica. Echter, de kans op nierschade is aanwezig in de volgende gevallen:

• Je start (te) laat met antibiotica behandeling: als je te laat start met antibiotica, kan de ontsteking meer schade aanrichten in het nierbekken en kan nierschade het gevolg zijn
• Chronische nierbekkenontsteking: van een chronische blaasontsteking is sprake wanneer je herhaaldelijk een nierbekkenontsteking hebt. Dit komt gelukkig niet veel voor. Bij een chronische nierbekkenontsteking ontstaan de klachten geleidelijk en daarom minder opvallend. Het resultaat kan zijn dat je te lang rondloopt met een nierbekkenontsteking, waardoor nierschade kan ontstaan.

Verder heb ik naar onderzoek gezocht met betrekking tot hoe vaak een nierbekkenontsteking leidt tot overlijden. Ergens in een digitaal archief heb ik een relatief oud onderzoek uit 1997³ gevonden, welke is verricht in de Verenigde Staten.

In het onderzoek wordt ingeschat dat 10-30% van alle patiënten met een nierbekkenontsteking opgenomen worden in het ziekenhuis. Vervolgens zijn van de patiënten die in het ziekenhuis zijn opgenomen, gemeten hoe vaak deze komen te overlijden. Voor vrouwen is dit 7,3 op de 1.000 en bij mannen 16,5 op de 1.000.

Allereerst ga ik ervan uit dat 20% van de patiënten (gemiddelde tussen 10% en 30%) met een nierbekkenontsteking wordt opgenomen in het ziekenhuis. Doe vervolgens de rekensom en je zal uitkomen op een kans van overlijden voor vrouwen van 0,146% en 0,33% voor mannen.

Let op: deze berekeningen zijn op basis van een oud onderzoek in de VS. Waarschijnlijk is de kans op overlijden op dit moment significant kleiner dan in 1997.

Conclusie

Bij een nierbekkenontsteking is de wand van het nierbekken ontstoken. Dit leidt doorgaans tot extremere klachten dan een blaasontsteking. Voorbeelden zijn hoge koorts, misselijkheid, rillingen en pijn in de rug of zij.

Een nierbekkenontsteking dient zo snel mogelijk te worden behandeld met antibiotica. Daarom is het verstandig direct naar de huisarts te gaan als je symptomen herkent.

Nog vragen of opmerkingen? Laat een reactie achter!

---

 

1. Antibiotics versus placebo in the treatment of women with uncomplicated cystitis: A meta-analysis of randomized controlled trials – 2009
2. Clinical and bacteriological outcome of different doses and duration of pivmecillinam compared with placebo therapy of uncomplicated lower urinary tract infection in women: The LUTIW project – 2007
3. Acute Pyelonephritis in US Hospitals in 1997: Hospitalization and In-hospital Mortality – 2003