Wil je weten of vitamine D werkt tegen een blaasontsteking? Dan zit je hier goed. Voor dit artikel heb ik letterlijk honderden, zo niet duizenden pagina’s aan wetenschappelijke literatuur gelezen. Vind hier het meest uitgebreide en makkelijk te begrijpen artikel over vitamine D tegen een blaasontsteking.
In dit artikel lees je over:
Wat is vitamine D?
Misschien denk je dat vitamine D vergelijkbaar is met alle andere vitaminen. Als dat zo is dan heb je het goed mis (sorry). Lees onderstaand precies waarom.
Vitamine D is een vetoplosbare vitamine en is bijzonder omdat het één van de weinige vitamines is die het lichaam zelf aanmaakt. Onder invloed van zonlicht maakt de huid vitamine D aan. Grappig is dat vitamine D daarom eigenlijk helemaal geen vitamine is, maar een hormoon.
Wat daarnaast apart is aan vitamine D, is dat het werkt met een gehalte/niveau. Van bijna alle vitaminen heb je een aanbevolen DAGELIJKSE hoeveelheid, je moet dus iedere dag die vitamine binnenkrijgen. Bij vitamine D is dat anders. Daar kan je gerust een week veel van innemen, om de week daarna helemaal niks in te nemen. Dit gehalte/niveau wordt het 25OHD-gehalte genoemd.
Tenslotte, om het nog wat ingewikkelder te maken zijn er twee vormen van vitamine D:
- Vitamine D₂: dit is een plantaardige vorm van vitamine D. Deze komt voor in bepaalde schimmels en paddestoelen.
- Vitamine D₃: dit is de meest gangbare vorm van vitamine D. Deze vorm wordt gemaakt door de huid bij zonlicht en zit in dierlijke producten zoals eieren en vette vis (zalm, makreel etc). Vlees bevat een stuk minder vitamine D. Later meer over hoeveelheden vitamine D in voedingsproducten.
Maakt het voor het vitamine D gehalte uit of je vitamine D₂ of D₃ neemt?
Goed dat je het vraagt. Om precies te zijn laat onderzoek1 zien dat vitamine D₃ effectiever is dan vitamine D₂.
Algemene gezondheidseffecten vitamine D
Ik was verbaasd te lezen dat vitamine D één van de meest voorkomende voedingsstoffentekorten is. Een tekort aan vitamine D kan onder andere de volgende gevolgen hebben:
- Verminderde botgezondheid: hierdoor breek je sneller botten en heb je meer kans op rachitis
- Kortere levensverwachting2
- Verhoogde kans op diabetes type 13 en type 24
- Verminderde kracht5: vitamine D is goed voor de spierkracht.
Dit is nog maar een glimp van alle effecten van vitamine D. Er is extreem veel onderzoek gedaan naar vitamine D en een tekort wordt in verband gebracht met nog veel meer ziekten en kwalen.
Vitamine D bij blaasontsteking (wetenschappelijk bewijs)
Goed, genoeg algemene info. Werkt vitamine D ook tegen een blaasontsteking? Laten we beginnen.
Een belangrijk onderzoek uit 20106 laat zien dat vitamine D het afweersysteem in de blaas helpt om te vechten tegen E. coli bacteriën (mochten deze de blaas binnendringen). Dit doet het lichaam door de extra afweerstof cathelicidin te maken. Onthoud, de E. coli bacteriën veroorzaken in de meeste gevallen een blaasontsteking.
Structuur van de afweerstof cathlecidin -vitamine D activeert aanmaak van cathlecidin
Dit onderzoek bewijst dat vitamine D een rol kan spelen bij het voorkomen van een blaasontsteking. Echter, dit onderzoek bewijst nog niet dat vitamine D daadwerkelijk een blaasontsteking voorkomt of verhelpt.
Gelukkig zijn er recent meer onderzoeken gedaan:
- Onderzoek 17: laat een verband zien tussen vitamine D tekort en een terugkerende blaasontsteking bij vrouwen voor de menopauze.
- Onderzoek 28: laat een verband zien tussen vitamine D tekort en blaasontsteking bij vrouwen na de menopauze.
- Onderzoek 39: een zeer sterk onderzoek, omdat 511 personen voor 5 jaar lang werden gevolgd. De helft kregen vitamine D tabletten toegediend en de andere helft niet (een placebo). Het onderzoek laat zien dat vitamine D de kans op een blaasontsteking significant verkleint.
Is het op basis van deze onderzoeken aan te raden om extra vitamine D in te nemen?
Voornamelijk onderzoek 3 is erg sterk en de resultaten spreken duidelijk voor zich. Op basis hiervan zou je kunnen beslissen om extra vitamine D te nemen. De volgende vraag is: hoeveel vitamine D bij te nemen (zie volgende paragraaf).
“Onderzoek toont aan dat vitamine D werkt tegen een blaasontsteking.”
Hoeveel vitamine D om blaasontsteking te voorkomen
Het hiervoor genoemde onderzoek 3 geeft aanwijzingen voor wat een ideale hoeveelheid vitamine D is om een blaasontsteking mee te voorkomen.
In onderzoek 3 werden 511 personen 5 jaar lang gevolgd. De helft kreeg een placebo (een pil zonder werkzame stof, in dit geval dus zonder vitamine D) en de helft kreeg 20.000 IE vitamine D per week.
Vitamine D wordt overigens uitgedrukt in IE (internationale eenheid) of in microgram. Het is eenvoudig om dit om te berekenen: 40 IE is 1 microgram. 20.000 IE per week komt neer op circa 71 microgram vitamine D per dag. Zoals je straks te weten zal komen is dit een erg hoge dosis.
Wat zijn precies de resultaten uit dit onderzoek?
Uit de vitamine D groep kregen 18 personen een blaasontsteking. Bij de placebo groep waren dit er 34. Dit komt neer op bijna een 50% vermindering op de kans op blaasontsteking en suggereert dat deze hoge dosis vitamine D een blaasontsteking kan helpen te voorkomen.
Let wel op: dit is slechts 1 onderzoek. En zonder je verder te vervelen met allerlei details had dit onderzoek een aantal beperkingen. Kortom, er is meer onderzoek nodig om dit effect definitief te bevestigen (of te ontkrachten natuurlijk).
“Vitamine D verkleint de kans op een blaasontsteking met bijna 50%.”
Lees in de conclusie mijn definitieve gedachte over vitamine D in combinatie met blaasontsteking.
Hoeveel vitamine D is veilig?
Het is verstandig om te bekijken hoe de dosis van 71 microgram vitamine D per dag in onderzoek 3 zich verhoudt tot de officiële richtlijnen.
Hierbij baseer ik me op de Europese Voedselveiligheidsautoriteit (de EFSA genoemd) en de Nederlandse Gezondheidsraad.
- Adequate inname per dag – EFSA10: mensen vanaf 1 jaar: 15 microgram per dag.
- Adequate inname per dag – Gezondheidsraad11: mensen tot 70 jaar: 10 microgram per dag en als je ouder dan 70 jaar bent 20 microgram per dag.
- Maximale veilige inname per dag – EFSA en Gezondheidsraad: 25 microgram voor kinderen tot 1 jaar, 50 microgram voor kinderen van 1-10 jaar. Daarboven is de maximale veilige inname 100 microgram per dag12.
De 71 microgram vitamine D per dag in onderzoek 3 valt dus binnen de grenzen van de veilige inname (mits je 11 jaar of ouder bent), maar is een stuk meer dan de geadviseerde adequate inname.
Waarom zoveel meer vitamine D?
In onderzoek 3 werd 71 microgram per dag gebruikt, terwijl de adequate inname tussen de 10-15 microgram ligt.
Waarom is dit zo?
Dit komt omdat de adequate innames zijn bepaald voor een lager vitamine D gehalte (het 25OHD-gehalte genoemd). Zoals je eerder las, is het uiteindelijk allemaal te doen om dit gehalte. De vitamine D die je binnenkrijgt en aanmaakt bepaalt dit gehalte.
Het is dus maar net op wat voor 25OHD-gehalte je mikt. Wat is het ideale gehalte? Juist hierover lopen de meningen sterk uiteen in de wetenschappelijke literatuur.
De Gezondheidsraad gaat voor personen tot 70 jaar uit van een ideaal 25OHD-gehalte van 30 nmol per liter. De EFSA van 50 nmol per liter. Echter, andere onderzoekers adviseren een gehalte van 75 of meer dan 100 nmol per liter1314.
In onderzoek 3 had de vitamine D groep uiteindelijk een 25OHD-gehalte van tussen de 110 en 120 nmol per liter. Dit is waanzinnig hoog en zal je niet snel bereiken met enkel voeding en in de zon komen. De gedachte achter dit onderzoek is dus dat dit hoge 25OHD-gehalte helpt een blaasontsteking te voorkomen.
Conclusie: de 71 microgram vitamine D per dag in onderzoek 3 is erg hoog, maar valt binnen de maximale veilige inname. Deze dagelijkse dosis leidt op termijn tot een vitamine D-gehalte van 110-120 nmol per liter. Dit is een stuk hoger dan het beoogde vitamine D-gehalte van de Gezondheidsraad (30 nmol per liter) en de EFSA (50 nmol per liter).
Bronnen van vitamine D
Zoals je eerder las maakt het lichaam zelf vitamine D aan (onder invloed van zonlicht). Daarnaast bevat overige voeding ook vitamine D.
Wat krijg je gemiddeld aan vitamine D binnen?
Volgens de Gezondsheidsraad gemiddeld het volgende:
- Voeding: gemiddeld zo’n 3 microgram per dag.
- Eigen aanmaak door de zon: gemiddeld 6-7 microgram per dag over het jaar heen. In de zomer is dit een stuk meer en in de winter een stuk minder. In de winter wordt er minder vitamine D aangemaakt door de stand van de zon. De zon staat dan onvoldoende hoog boven de horizon. Hierdoor maakt onze huid nauwelijks vitamine D aan.
Hierbij moet nadrukkelijk vermeld worden dat dit gemiddelden betreft. Als je een donkere huid hebt of niet veel buiten komt (zoals ik), zal je waarschijnlijk niet de 6-7 microgram vitamine D per dag halen.
Geschatte vitamine D productie door de zon over het jaar heen
Zie voor hoeveelheden vitamine D in specifieke voedingsmiddelen onderstaande tabel15:
| Voedingsmiddel | Hoeveelheid (microgram) | Hoeveelheid (IE) |
|---|---|---|
| Levertraan, 1 eetlepel | 34 | 1.360 |
| Zwaardvis gekookt, 100 gram | 16 | 665 |
| Zalm gekookt, 100 gram | 13 | 525 |
| Tonijn uit blik, 100 gram | 4 | 181 |
| Sardine uit blik, 1 stuk | 0,6 | 23 |
| Groot ei, 1 stuk | 1 | 41 |
| Runderlever, 100 gram | 1 | 50 |
Conclusie – Moet je (extra) vitamine D innemen?
Vitamine D is een van de meest voorkomende voedingsstoffentekorten. Een onderzoek gepubliceerd in het Nederlands tijdschrift voor Geneeskunde16 laat zien dat 30-58% van de mensen in Nederland een vitamine D tekort heeft in de winter (afhankelijk van wat je ziet als een tekort).
Voldoende vitamine D is ontzettend belangrijk voor een goede algemene gezondheid. Om in ieder geval geen deficiëntie te krijgen kan je de adequate inname volgens de Gezondheidsraad (10 microgram per dag) of EFSA (15 microgram per dag) aanhouden. Nogmaals, het maakt dus niet uit of je bijvoorbeeld 1 keer per 3 dagen 30 microgram neemt, of 3 dagen 10 microgram per dag.
Verder laat onderzoek 3 zien dat een dosis van circa 71 microgram per dag de kans op een blaasontsteking significant verkleint. Deze hoeveelheid vitamine D per dag is hoog, maar veilig. Het is dus een prima keuze om een hogere dosis vitamine D in te nemen om zo te proberen een blaasontsteking te voorkomen.
Echter, dit is slechts één onderzoek en er zijn genoeg andere middelen die kunnen werken. De keus is aan jezelf, maar het kan zeker het proberen waard zijn.
Mocht je na dit alles nog niet overtuigd zijn, zie dan onderstaand filmpje van de Universiteit van Vlaanderen over de vraag: “Moet iedereen in de winter vitamine D slikken?”
Gebruikte bronnen
- Comparison of vitamin D2 and vitamin D3 supplementation in raising serum 25-hydroxyvitamin D status: a systematic review and meta-analysis – 2012
- The role of vitamin D for cardiovascular disease and overall mortality – 2014
- Intake of vitamin D and risk of type 1 diabetes: a birth-cohort study – 2001
- Vitamin D and type 2 diabetes: a systematic review – 2011
- Effects of vitamin D supplementation on upper and lower body muscle strength levels in healthy individuals. A systematic review with meta-analysis – 2015
- Vitamin D Induction of the Human Antimicrobial Peptide Cathelicidin in the Urinary Bladder – 2010
- The association between serum levels of vitamin D and recurrent urinary tract infections in premenopausal women – 2013
- The association between vitamin D deficiency and urinary tract infection in postmenopausal women – 2016
- Prevention of urinary tract infections with vitamin D supplementation 20,000 IU per week for five years. Results from an RCT including 511 subjects – 2016
- Dietary reference values for vitamin D – 2016
- Evaluatie van de voedingsnormen voor vitamine D – 2012
- Scientific Opinion on the Tolerable Upper Intake Level of vitamin D – 2012
- Health benefits of higher serum 25-hydroxyvitamin D levels in The Netherlands – 2010
- A D-Lightful Solution for Health – 2011
- https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminD-HealthProfessional/
- Hoge prevalentie van vitamine D-deficiëntie in Zuidwest-Nederland – 2015
