Waarom een blaasontsteking terugkeert en wat je (nu) kan doen

7,4K

Na een eerste blaasontsteking krijgt maar liefst 30-44% van de vrouwen een terugkerende blaasontsteking. Hoe kom je van deze herhalende blaasontsteking af? Ik leg je uit waarom een blaasontsteking terugkeert en hoe je ervan af komt. 

Wat is een blaasontsteking en hoe wordt dit behandeld?

Bij een blaasontsteking is de wand van de blaas ontstoken. Dit komt door bacteriën die aan de blaaswand hechten. Een blaasontsteking wordt met antibiotica behandeld.

Meestal, maar niet altijd, gaat het om de E. coli bacterie die de blaasontsteking veroorzaakt. Zie onderstaande tabel voor een overzicht.

Tabel 1: blaasontsteking veroorzakende bacteriën bij vrouwen

Bacterie	Aanwezigheid
E. coli	66%
Proteus	5%
Overige gramnegatieven	8%
Klebsiella	4%
Enterokokken	3%
Overige grampositieven	6%
Onbekend	8%

Wanneer is er sprake van een terugkerende blaasontsteking?

Eerst een aantal definities. Als het gaat om terugkerende blaasontstekingen worden er veel termen door elkaar gehaald. Om onduidelijkheid te voorkomen daarom onderstaand een korte toelichting.

Van een terugkerende blaasontsteking is sprake wanneer je 3 blaasontstekingen in de afgelopen 12 maanden, of 2 blaasontstekingen in de afgelopen 6 maanden hebt gehad.

Meestal wordt met een chronische blaasontsteking hetzelfde bedoeld als een terugkerende blaasontsteking. Omdat een terugkerende blaasontsteking een strakkere definitie kent, wordt in de wetenschappelijke literatuur over terugkerende blaasontstekingen gesproken.

Tenslotte is er nog het blaaspijnsyndroom. Dit wordt gedefinieerd als: “een onaangenaam gevoel dat gerelateerd wordt aan de blaas, gepaard met symptomen van een blaasontsteking voor meer dan 6 weken, zonder dat er een infectie of een andere oorzaak is geïdentificeerd“¹.

Waarom keert een blaasontsteking terug?

Er zijn 2 redenen waarom een blaasontsteking terugkeert.

1. Herinfectie: hiervan is sprake als de bacteriën die de blaasontsteking blaasontsteking veroorzaken uitgeroeid zijn, maar een andere of dezelfde bacterie hierna wederom de blaas infecteert.
2. Aanhoudende infectie: hiervan is sprake wanneer niet alle bacteriën die de blaasontsteking veroorzaken uitgeroeid zijn na behandeling. Als je vervolgens stopt met de behandeling kunnen de bacteriën in de blaas zich weer vermenigvuldigen.

Bij mensen die eigenlijk constant last hebben van een terugkerende blaasontsteking, is vaak een aanhoudende infectie het geval². Aanvankelijk verlicht de antibioticabehandeling de symptomen. Echter, wanneer de behandeling met antibiotica stopt, nemen de symptomen weer toe.

“Bij een terugkerende blaasontsteking is bijna altijd sprake van een aanhoudende infectie. In feite keert de blaasontsteking niet terug, maar is hij er al die tijd al geweest.”

Aanhoudende infectie: hoe het werkt

Een eerste makkelijke verklaring voor een aanhoudende infectie is dat de antibioticakuur niet wordt afgemaakt. Hierdoor blijven bacteriën achter die zich vervolgens kunnen vermeerderen.

Echter, ook als je de antibioticakuur afmaakt kunnen bacteriën achterblijven. Hoe kan dit?

Door het concept intracellular bacterial communities (IBC) kunnen bacteriën achterblijven in de blaas³⁴. Dit kan dus gebeuren ondanks een juiste antibioticabehandeling. Ook al klinkt deze term wellicht ingewikkeld, het idee is erg simpel.

Hou je vast, hieronder een uitleg (snap je het niet, laat het me weten in een reactie!).

Bij IBC’s klonteren bacteriën samen. Vervolgens vormt er een beschermende biofilm om deze bacteriën. Deze biofilm beschermt bacteriën, ook wanneer er antibiotica wordt gebruikt. Zie plaatjes onderstaand.

Deze samengeklonterde bacteriën zijn relatief ongevoelig voor antibiotica en blijven dus achter na behandeling. Vervolgens komt een deel van de bacteriën los uit deze samengeklonterde bacteriën. Deze losse bacteriën kunnen zich vervolgens weer vermenigvuldigen in de blaas. De symptomen nemen toe en er ontstaat wederom een blaasontsteking.

 

Aantonen van een aanhoudende infectie

Het aantonen van een aanhoudende infectie veroorzaakt door IBC’s is niet gemakkelijk. Bacteriën in de biofilm zijn moeilijk aan te tonen.

De huisarts heeft in principe drie manieren om te testen of je een blaasontsteking hebt:

• Teststrips. Hier plas je overheen en dit geeft binnen enkele minuten de uitslag weer.
• Dipslide: dit meet het aantal bacteriën in de blaas. Als dit boven een bepaalde grens komt wordt de diagnose blaasontsteking gesteld.
• Laboratoriumonderzoek. Urine wordt opgestuurd naar een laboratorium. Het laboratorium onderzoekt vervolgens of en welke bacteriën er in de urine zitten.

Er zijn zorgen geuit dat deze manieren niet met precisie kan vaststellen of er een blaasontsteking is⁵⁶⁷⁸. Als de uitslag positief is, is er een blaasontsteking. Echter, als de uitslag negatief is, betekent dit niet altijd dat er geen blaasontsteking is. Juist als de blaasontsteking veroorzaakt wordt door IBC’s zijn deze traditionele methoden minder geschikt.

“Een negatieve uitslag betekent niet per definitie dat je geen blaasontsteking hebt.”

Een andere methode om bacteriën in de urine aan te tonen is door middel van Next Generation Sequencing. Deze techniek kijkt met veel meer detail naar de urine. Alles wordt in kaart gebracht. Ook IBC’s. Twee bedrijven die dit doen zijn:

• Aperiomics
• MicroGenDX

Behandeling terugkerende blaasontsteking

We weten nu dat het mechanisme van intracellular bacterial communities een terugkerende blaasontsteking kan veroorzaken.

Wanneer je terugkerende blaasontstekingen hebt, zal de huisarts de mogelijkheid van antibiotische profylaxe met je bespreken. Dit houdt in dat je voor langere tijd (vaak tussen 6 en maximaal 12 maanden) antibiotica inneemt. In hoeverre werkt dit? Het is waarschijnlijk dat dit redelijk tot goed werkt, maar constant antibiotica gebruiken is niet erg gezond.

Zijn er geen specifieke behandelingen tegen terugkerende blaasontstekingen zonder antibiotica?

Deze zijn er zeker, maar de kans dat de huisarts dit weet is beperkt. Deze uitspraak verdient enige toelichting.

De NHG (Nederlands Huisartsen Genootschap) geeft standaarden uit voor allerlei ziektebeelden. Dit zijn handvaten die huisartsen gebruiken bij de behandeling van patiënten. Zo is er ook een standaard voor blaasontstekingen⁹. Interessant is dat in deze standaarden intracellular bacterial communities niet worden genoemd.

Dat dit niet is opgenomen is aan de andere kant niet heel gek, omdat intracellular bacterial communities een relatief nieuw begrip is in de wetenschappelijke wereld. Richtlijnen voor behandeling zijn er nog niet.

Toch zijn er inmiddels al aardig wat onderzoeken verricht naar hoe deze intracellular bacterial communities te behandelen zijn. Onder andere de volgende behandelingen worden geschetst op basis van onderzoek¹⁰¹¹¹²:

• Verstoren van het proces van opbouw en aanhechting van IBC’s.
• Aanvallen van de chemische structuur van IBC’s. Dit kan gedaan worden door bepaalde enzymen als dextranase, mutanase, of Dispersin B.
• Toedienen van vaccins om IBC’s aan te vallen. Een voorbeeld is het OM-89 vaccin.
• Ontmantelen van de biofilm. Dit kan gedaan worden door het cyclic-di-GMP level te verlagen. Bepaalde enzymen regelen deze balans.
• Toedienen van bepaalde aminozuren die ongunstig zijn voor IBC’s. Voorbeelden zijn L-arginine en L-methionine of N-acetylcysteïne (NAC).
• Gebruik van andere antibiotica. Het kan effectief zijn om antibiotica te selecteren die langzaam groeiende bacteriën aanpakken. Voorbeelden zijn rifampicine en fosfomycine. Dit wordt dan vaak in combinatie met andere antibiotica gebruikt.

Een middel dat mogelijk het proberen waard is

Er is inmiddels veelbelovend onderzoek gedaan naar het mogelijke effect van N-acetylcysteïne (NAC) op een terugkerende blaasontsteking. Het idee achter dit middel is dat dit IBC’s kan afbreken¹³.

Let op, NAC classificeert nog wel als een onbewezen middel. Als dit je iets lijkt, bespreek dit dan met je huisarts.

Een onderzoek in 2016 onderzoekt vervolgens in hoeverre antibiotica beter werken dan een combinatie van D-mannose en NAC’s. Uit dit onderzoek blijkt er geen verschil te zitten tussen de twee groepen. Dit is erg positief, omdat antibiotica doorgaans goed werken bij een blaasontsteking¹⁴.

Op basis van de onderzoeken lijkt een dosering van rond de 600 mg per dag een juiste te zijn.

Voorkom een terugkerende blaasontsteking

Als je denkt een terugkerende blaasontsteking te hebben door IBC’s, heb ik het je waarschijnlijk niet veel makkelijker gemaakt.

Wat kan je nu het beste doen?

Ik zou gewapend met dit artikel naar de huisarts of een andere specialist gaan. In dit artikel zijn verwijzingen opgenomen naar onderliggende wetenschappelijke bronnen. Dat is een voordeel. Vervolgens is het vanuit daar kijken wat je kan doen.

Tenslotte zijn er een aantal dingen die je direct al kunnen helpen (ook al heb je een terugkerende blaasontsteking):

• Pas het stappenplan om een blaasontsteking te voorkomen toe.
• Er wordt gedacht dat vitamine D het afweersysteem kan activeren om te vechten tegen een blaasontsteking. Onderzoek laat zien dat vitamine D kan werken bij het voorkomen van een blaasontsteking.
• Cranberries verlagen de kans op een blaasontsteking. Het is echter onduidelijk in hoeverre dit werkt bij een blaasontsteking veroorzaakt door IBC’s.
• Onderzoek laat zien dat D-mannose de kans op een terugkerende blaasontsteking met maar liefst 45% verlaagt. Daarom is D-mannose een uitstekende keuze bij een terugkerende blaasontsteking.

“D-mannose verlaagt de kans op een terugkerende blaasontsteking met 45%.”

Als je vragen hebt hoor ik dat natuurlijk graag. Laat een reactie achter!

---

 

1. Patient education: Diagnosis of interstitial cystitis/bladder pain syndrome (Beyond the Basics) – 2021
2. Recalcitrant chronic bladder pain and recurrent cystitis but negative urinalysis: What should we do? – 2018
3. Non-Antibiotic Prophylaxis for Urinary Tract Infections – 2016
4. Detection of Intracellular Bacterial Communities in Human Urinary Tract Infection – 2007
5. Why Your UTI Test May Be Negative Even When You Have Symptoms – 2021
6. Reliability of dipstick assay in predicting urinary tract infection – 2015
7. Validating the prediction of lower urinary tract infection in primary care: sensitivity and specificity of urinary dipsticks and clinical scores in women – 2010
8. The inadequacy of urinary dipstick and microscopy as surrogate markers of urinary tract infection in urological outpatients with lower urinary tract symptoms without acute frequency and dysuria – 2010
9. https://www.nhg.org/standaarden/volledig/nhg-standaard-urineweginfecties
10. Targeting microbial biofilms: current and prospective therapeutic strategies – 2017
11. Biofilm infections, their resilience to therapy and innovative treatment strategies – 2012
12. Bacterial biofilm development as a multicellular adaptation: antibiotic resistance and new therapeutic strategies – 2013
13. N-acetylcysteine as powerful molecule to destroy bacterial biofilms. A systematic review – 2014
14. Prospective study to compare antibiosis versus the association of N-acetylcysteine, D-mannose and Morinda citrifolia fruit extract in preventing urinary tract infections in patients submitted to urodynamic investigation – 2017